Prozor u prošlost: Istorijski arhiv Zrenjanin čuva najznačajnija dokumenta

Jedna od najznačajnijih ustanova kulture u našem gradu definitivno je Istorijski arhiv Zrenjanin. Ova renomirana ustanova počela je sa radom 1. avgusta 1947. godine.

Ne mnogo poznat i eksponiran široj javnosti, Arhiv od pedesetih godina živi i radi u levom krilu Gradske kuće. Tamo stručni arhivski radnici sređuju i obrađuju arhivska dokumenta, kako bi omogućili njihovo korišćenje za različite potrebe građana ne samo našeg grada, nego i Srednjobanatskog okruga za čije je čuvanje i nadzor zadužen naš Arhiv.

Dokumenta koja se čuvaju u Arhivu izuzetno su važna i značajna. Samo ona mogu da ispričaju istinitu i pravu priču o našem gradu, Banatu, Vojvodini. Svaka značajna i ozbiljna knjiga, bez obzira koji segment života obrađuje, od kulture i sporta, do politike, prosvete, uprave, saobraćaja, industrije, morala bi svoje početke ili istorijski deo da utemelji na arhivskim dokumentima, kao verodostojnim i istinitim svedocima prošlosti.

Oko 4.000 metara arhivskih dokumenata

Verodostojnost arhivskih dokumenata, kojih ima oko četiri hiljade metara, a koja datiraju od 1746. dopunjuje bogat bibliotečki fond kao i najstarije novine i časopisi koji su izlazili u našem gradu od 1851. pa do poslednjeg lista „Zrenjanin“, koji se uredno odlaže, čuva i povezuje u Arhivu.

Jezici na kojima su dokumenta nastala svedoče o državnim i političkim promenama koje su se događale na ovim prostorima. Dokumenta su na latinskom, nemačkom, mađarskom i srpskom jeziku.

Najznačajnija dokumenta u Istorijskom arhivu Zrenjanin su ona koja se odnose na sam grad, jer su u kontinuitetu sačuvana od 1765. godine.

Dokumenta su svrstana u četiri najznačajnija fonda. To su Magistrat grada Velikog Bečkereka od 1769. do 1918. godine, Gradsko poglavarstvo Petrovgrad od 1918. do 1941, „Birgermaesteramt“ Gross Bechkerek od 1941. do 1944. i Gradska uprava Zrenjanin od 1944. godine.

U Arhivu se čuvaju i najstarija dokumenta sa ovih prostora. To su povelje i privilegije koje je naš grad dobijao od austrijskih careva, od 1769. do 1847. godine, kako bi se ekonomski snažio i razvijao. Pored značaja koji su ove povelje i privilegije imale za naš grad, one su estetski i likovno veoma lepo urađene, pisane krasnopisom na pergamentu, sa visećim voštanim pečatima. Kako bi javnosti prezentovao ova izuzetno lepa i značajna dokumenta, Arhiv je 2012. godine priredio izložbu pod nazivom „Iz carskog grada Beča Velikom Bečkereku“.

Pored toga, Istorijski arhiv Zrenjanin čuva veliku zbirku crkvenih matičnih knjiga, kako gradskih tako i iz naseljenih mesta. I to od 1746. do 1907. godine.

Od 2007. Istorijski arhiv Zrenjanin ima svoj Izložbeni salon

I veliki broj drugih dokumenta koji se odnose na upravu, sudstvo, industrijska preduzeća, prosvetu, kulturu, privatne firme, čuvaju se u ovoj renomiranoj ustanovi kulture. Iz njih se mogu dobiti valindni podaci za različite potrebe naših sugrađana.

Vredno je napomenuti da od 2007. godine Arhiv ima svoj izložbeni salon. U njemu, putem izložbi, izlaže svoja najznačajnija dokumenta, ali predstavlja i gostujuće izložbe drugih, pa i stranih ustanova kulture.

Za svoj uspešan, stručni rad i doprinos razvoju arhivske struke, Istorijski arhiv Zrenjanin je 2007. godine dobio priznanje „Zlatna arhiva“. Ovo priznanje dodeljuje fondacija Aleksandar Arnautović, u saradnji sa Arhivom Srbije, kao centralnim republičkim arhivom.

Za portal zrenjaninski.com piše istoričarka Nada Boroš