Mi gradimo prugu – pruga gradi nas

ZRENJANIN – Zrenjaninska publika imaće priliku da do 22. maja pogleda izložbu „Mi gradimo prugu – pruga gradi nas“, posvećenu omladinskim radnim akcijama u Jugoslaviji u periodu od 1946. do 1951. godine.

Postavka je izložena u Istorijskom arhivu u Zrenjaninu i predstavlja nastavak uspešne saradnje te zrenjaninske ustanove kulture i Arhiva Jugoslavije, a autor postavke je Ivan Hofman, viši arhivista Arhiva Jugoslavije i istoričar.

On je na otvaranju izložbe ocenio da je entuzijazam graditelja omladinskih pruga i autoputa „Bratstvo i jedinstvo“ teško pojmljiv onima koji su rođeni u potonjim decenijama, naročito onima koji ne pamte socijalizam ili su rođeni posle njega.

– Ali, čak i kada izuzmemo nesumnjiv otpor ili pasivno držanje dela mladih prema radnim akcijama, ne možemo da odbacimo osećanja hiljada devojaka i mladića u čijim su uspomenama iz detinjstva i adolescentskog doba preovladavale slike ratnih strahota. Ti mladi ljudi, rođeni približno između 1928. i 1932. godine, iskreno su verovali da radeći primitivnim alatom, besplatno, izlažući se često opasnostima od teških povreda, doprinose na najneposredniji način izgradnji jednog novog, pravednijeg i srećnijeg društva – rekao je autor.

Hofman je poručio da ono što su izgradili učinilo je da mnogi predeli dobiju sasvim drugačiji izgled i da se mnogi privredno i kulturno zaostali krajevi Jugoslavije nađu na nezaustavljivom putu modernizacije.

Kako se navodi u katalogu, izložba nastoji da prikaže omladinu Jugoslavije kao subjekat izgradnje novog, socijalističkog društva. Jugoslavija je oko 1945. pružala žalostan prizor. Bili su porušeni brojni gradovi, saobraćajnice, mostovi, trajno su uništena mnoga kulturna blaga. Trebalo je pokrenuti privredu teško razorene zemlje i stvoriti osnove za njenu modernizaciju. Kvalifikovanih radnika nije bilo dovoljno, nedostajale su građevinske mašine i drugi alat. Praktično je postojao samo entuzijazam mladih ljudi koji su verovali da – gradeći socijalizam – grade bolje, pravednije i srećnije društvo. Verovali su da će gradeći socijalizam teškim i besplatnim fizičkim radom ostvariti sopstvenu emancipaciju.

Epoha velikih omladinskih radnih akcija započela je u proleće 1946. izgradnjom omladinske pruge Brčko – Banovići, a nastavljena je izgradnjom pruge Šamac – Sarajevo (1947.), autoputa „Bratstvo i jedinstvo“, izgradnjom Novog Beograda (1948. i 1949.), pruge Banja Luka – Doboj (1951.) U istom periodu, omladina je izgradila nekoliko velikih industrijskih postrojenja, hidroelektrana, kanala, više pruga regionalnog i lokalnog značaja.

Izložbu „Mi gradimo prugu – pruga gradi nas“ moći će da pogledaju i posetioci manifestacije „Noć muzeja“, koja se ove godine održava u subotu, 16. maja.